เว็บไซต์ศาลปกครอง ให้คำจำกัดความ คำว่า ส.ป.ก.ว่าหมายถึงสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ดังนั้น ที่ดิน ส ปก จึงเป็นที่ดินของหน่วยงานดังกล่าว ซึ่งจะนำมาจัดรูปที่ดินเพื่อประโยชน์ในการเกษตร ไม่ว่าจะเป็น การปรับปรุงสิทธิ์การถือครองในที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ตลอดจนการจัดที่อยู่อาศัยบนที่ดินเพื่อเกษตรกรรมนั้น โดยเอาที่ดินของรัฐหรือที่ดินที่รัฐจัดซื้อหรือเวนคืนจากเจ้าของที่ดินที่ไม่ได้ทำประโยชน์ในที่ดินหรือมีที่ดินเกินสิทธิ์ตามกฎหมาย เพื่อจัดหาให้แก่เกษตรกรที่ไม่มีที่ดินเป็นของตนเองหรือเกษตรกรที่มีที่ดินไม่เพียงพอต่อการครองชีพจำนวนน้อยและสถาบันเกษตรกรได้ว่าจ้างให้เช่าหรือเข้าทำประโยชน์
รัฐบาลให้ความช่วยเหลือในการพัฒนาอาชีพการเกษตร ปรับปรุงทรัพยากรและปัจจัยการผลิตตลอดจนการผลิตและจัดจำหน่ายให้ได้ผลดียิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม การเกิดขึ้นของ ส.ป.ก. มาจากการชุมนุมใหญ่เมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2516 ซึ่งหลายฝ่ายเรียกร้องเกี่ยวกับการขอให้รัฐบาลแก้ปัญหาที่ดินทำกินและถูกนายทุนเอาเปรียบ ต่อมารัฐบาลของสัญญา ธรรมศักดิ์ ได้ตราพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ใช้บังคับ
ใครได้รับที่ดิน ส.ป.ก.
คุณสมบัติของเกษตรกรที่จะมีสิทธิ์ได้รับการจัดสรรที่ดินตามระเบียบคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ เงื่อนไขของคณะกรรมการคัดเลือกเกษตรกรที่จะมีสิทธิ์ได้รับที่ดินจากการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2535 มีดังนี้
- มีสัญชาติไทย บรรลุนิติภาวะ หรือเป็นหัวหน้าครอบครัว (ไม่จำต้องบรรลุนิติภาวะ) แล้ว
- มีความประพฤติดี
- มีร่างกายสมบูรณ์สามารถประกอบการเกษตรได้
- คุณไม่สามารถมีที่ดินสำหรับทำการเกษตรหรือของบุคคลในครอบครัวเดียวกันได้ หรือมีที่ดินจำนวนน้อยแต่ไม่เพียงพอสำหรับทำการเกษตรเพื่อเลี้ยงชีพ
ดังนั้นผู้มีสิทธิ์ครอบครองและทำประโยชน์ในที่ดิน ส ปก จะต้องมีคุณสมบัติครบถ้วนตามกฎหมายว่าด้วยการจัดสรรที่ดิน ส.ป.ก. ไม่ใช่แค่เกษตรกรเท่านั้นที่มีสิทธิ์ได้รับจัดสรรที่ดินดังกล่าว
สำหรับการสิ้นสิทธิ์การทำประโยชน์ในที่ดิน ส.ป.ก. ตามระเบียบคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ข้อ 11 ว่าด้วยการปฏิบัติของเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรที่ได้รับที่ดินจากการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมว่าด้วยการใช้ประโยชน์ที่ดิน (ฉบับที่ 1) 2), 2540 ระบุว่า
- ตาย หรือสิ้นสภาพการเป็นเกษตรกร หรือสละสิทธิ์ เว้นแต่มรดกที่เป็นไปตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518
- โอนผลประโยชน์ เช่า ซื้อ หรือจัดหาค่าตอบแทนให้บุคคลอื่นตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518
- คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมได้กำหนดระเบียบการคัดเลือกเกษตรกรที่จะมีสิทธิ์ได้รับที่ดินตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2535
ส.ป.ก.ซื้อขายได้หรือไม่?
แต่ที่ผ่านมาที่ดินมักจะมีปัญหาการซื้อขายและการครอบครองที่ไม่ชอบอยู่มาก หากตามกฎหมายแล้วที่ดิน ส ปก ไม่สามารถซื้อขายได้
อ้างถึงระเบียบคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมว่าด้วยการอนุญาตให้เกษตรกรและสถาบันเกษตรกรที่ได้รับที่ดินจากการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมไปปฏิบัติเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์ในที่ดิน พ.ศ. 2535 ระบุว่า
เกษตรกรหรือสถาบันเกษตรกรที่ได้รับที่ดินทำประโยชน์มีหน้าที่ต้องใช้ประโยชน์ในที่ดินอย่างเต็มที่ตามกำลังความสามารถของตนเองและไม่โอนที่ดินนั้นทั้งหมดหรือบางส่วนให้แก่บุคคลอื่นไม่ว่าจะโดยการขาย เช่า หรือทำประโยชน์ . หรือด้วยกิริยาใด ๆ ที่แสดงออกมานั้น
หากมีการซื้อขายต้องถือว่าเป็นการกระทำผิดกฎหมายและเป็นโมฆะ ตามมาตรา 150 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
ขอที่ดิน ส.ป.ก. ได้กี่ไร่
- จำนวนที่ดินไม่เกิน 50 ไร่ สำหรับเกษตรกรและคนในครอบครัวเดียวกันเพื่อใช้ในการเกษตร
- จำนวนที่ดินไม่เกิน 100 ไร่ ที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ประกาศกำหนด
จำนวนตามที่คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (คปก.) เห็นสมควรสำหรับสถาบันเกษตรกร
ถ้าเป็นที่ดินของรัฐ เกษตรกรถือเกินจำนวนที่กำหนดก่อนเวลาปกค. กำหนด (พ.ศ. 2524) กำหนดไว้ตามจำนวนที่เกษตรกรถือครองได้แต่เมื่อรวมกันแล้วต้องไม่เกิน 100 ไร่
การมอบหนังสือรับมอบที่ดิน ส.ป.ก.
เกษตรกรที่ได้รับการคัดเลือกและจัดสรรที่ดิน ส ปก จะนัดส่งมอบแปลงที่ดิน เกษตรกรที่ได้รับการคัดเลือกตามระเบียบว่าด้วยสถาบันเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรที่ได้รับที่ดินให้ปฏิบัติทำประโยชน์แล้วจะทำหนังสือรับมอบที่ดิน พ.ศ. 2535 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2540 ข้อ 5 เกษตรกรที่ได้รับการคัดเลือกและได้รับการจัดสรรที่ดิน ลงนามในหนังสือแสดงการครอบครองที่ดินไว้เป็นหลักฐาน ตามแบบที่ ส.ป.ก. กำหนด (แบบ ส.ป.ก 4-28 ก.)
การออกหนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในที่ดิน ส.ป.ก.
เกษตรกรที่ได้รับการจัดที่ดิน และได้รับหนังสือรับมอบที่ดิน ส ปก จากสำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัดแล้ว
- กรณีที่ดินที่ได้รับเป็นประเภทที่ดินของรัฐ ส.ป.ก.จะออกหนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน (ส.ป.ก. 4-01 ข) ให้กับเกษตรกร (ระเบียบ คปก. ว่าด้วย การออก แก้ไขเพิ่มเติม เพิกถอน และออกใบแทนหนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน พ.ศ. 2540)
- กรณีที่ดินที่ได้รับ เป็นประเภทที่เอกชน ที่ดิน ส.ป.ก.ได้มาโดยการจัดซื้อหรือเวนคืน ส.ป.ก. จะจัดทำสัญญาเช่าที่ดิน (ส.ป.ก. 4-14 ก) หรือสัญญาเช่าซื้อที่ดิน (ส.ป.ก. 4-18 ข) กับเกษตรกร
หน้าที่ของเกษตรกรที่ได้รับที่ดิน ส.ป.ก.
- ต้องทำประโยชน์ในที่ดินเอง ห้ามขาย ให้เช่า หรือให้บุคคลอื่นใช้ที่ดิน
- ขุดบ่อได้ไม่เกินร้อยละ 5 ของที่ดินจากพื้นที่ทั้งหมดที่ ส.ป.ก. อนุญาต ห้ามนำดินที่ขุดออกจากแปลง
- ต้องดูแลหลักฐานและแนวเขตที่ดินต้องไม่เกิดความเสียหายหรือเคลื่อนย้าย
- ไม่เปลี่ยนแปลงสภาพที่ดินจนไม่เหมาะแก่การทำการเกษตร
- สร้างบ้านหรืออาคารใด ๆ ตามความเหมาะสม
- ยินยอมทำสัญญาและปฏิบัติตามสัญญากับส.ป.ก.
- ไม่ทำให้อาคารหรือสิ่งแวดล้อมในที่ดินเสียหาย
